بررسی ژنتیکی و شناسایی نشانگرهای مولکولی مرتبط با صفات مختلف زراعی در گلرنگ (carthamus tinctorius l)

به منظور مطالعه ژنتیکی صفات مختلف زراعی گلرنگ، نسل¬2f و نتاج 3f حاصل از تلاقی 111il- (گلدشت) و 191-22.mex، 100 لاین گلرنگ به همراه والدین¬ طی دو سال زراعی 1391-1390 و 1392-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان کشت شدند و صفات مختلف زراعی شامل ارتفاع، تعداد شاخه جانبی،تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، عملکرد دانه در بوته، وزن هزارد انه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت ارزیابی شدند. نتایج جدول تجزیه واریانس نسل 3f نشان داد که لاین¬ها تفاوت معنی¬داری برای همه صفات مورد مطالعه داشتند. بیشترین وراثت¬پذیری عمومی متعلق به صفت عملکرد دانه در بوته (تن در هکتار-94/0 درصد) شد و بیشترین مقدار وراثت¬پذیری خصوصی متعلق به صفات تعداد دانه در غوزه و عملکرد دانه در بوته (گرم در بوته 20/0 درصد) شد. براساس نتایج همبستگی ساده، رگرسیون مرحله¬ای و تجزیه ضرایب مسیر نسل¬2f، صفات تعداد غوزه در بوته و دانه در غوزه از اهمیت بیشتری در تعیین عملکرد دانه در بوته برخوردار بودند و نشان می¬دهد انتخاب غیر مستقیم بر مبنای این صفات عملکرد در گلرنگ را بهبود خواهد بخشید. نتایج تجزیه به عامل¬ها، 3 عامل را مشخص نمود که 35/83درصد از تنوع کل را توجیه کردند. تجزیه کلاستر نیز لاین¬ها را به 3 گروه گروه¬بندی کرد. این دندروگرام نشان داد که لاین¬های گروه یک با لاین¬های گروه سوم که اختلاف زیادی دارند. نقشه پیوستگی براساس اطلاعات 14نشانگرissr روی 30 تک بوته تصادفی از جمعیت 3f تشکیل شد. ژنوتیپ یابی با استفاده ازنشانگرهای چند شکل 3گروه لینکاژی را در گلرنگ تشکیل دادند. در کل این پوشش برابر با 14/480 سانتی¬مورگان با میانگین فاصله 43/15سانتی¬مورگان بین دو نشانگر مجاور بود. با توجه به تجزیه qtlبه روش مکان¬یابی فاصله¬ای مرکب جامع در مجموع 6 مکان شناسایی شدند که کنترل 4 صفت مورد بررسی را بر¬عهده داشتند. برای صفت تعداد شاخه جانبی qtl1 شناسایی شد، که 83 درصد تغییرات فنوتیپی را توجیه می¬کنند و این qtl1 بر روی گروه لینکاژی 2 قرار گرفته اند. که نشان دهنده اهمیت این ژنوم برای این صفت می¬باشد. برای صفت تعداد غوزه در بوته qtl1که بر روی گروه لینکاژی 3 قرار دارد، شناسایی شد. که 43 درصد تغییرات فنوتیپی را توجیه می¬کند. برای صفت وزن دانه به ترتیب qtl2 شناسایی شد که بر روی گروه¬های لینکاژی 1 و 3 قرار داشتند و به ترتیب 22 و 39 درصد درصد تغییرات فنوتیپی را توجیه می¬کنند. برای صفت تعداد دانه در غوزه qtl2 شناسایی شد که بر روی گروه لینکاژی 1 و 2 قرار داشتند و به ترتیب 29 و 46 درصد از تغییرات فنوتیپی را توجیه می¬کنند. بیشترین تعداد qtl¬های بزرگ اثر بر¬روی گروه لینکاژی 2 و 3 هر کدام به تعداد qtl2شناسایی شد. که نشان دهنده اهمیت بالای این ژنوم ها است. یک qtl بزرگ اثر برای صفت وزن دانه در ابتدای گروه لینکاژی 3 یافت شد و همچنین یک qtl بزرگ اثر برای صفت تعداد دانه در غوزه در موقعیت 86 سانتی¬مورگان از ابتدای گروه لینکاژی 2 شناسایی گردید.